Ön Yardı Nedir?
Ön yargı, bir kimse veya bir şeyle ilgili olarak belirli şart, olay ve görüntülere dayanarak önceden edinilmiş olumlu veya olumsuz yargı, peşin yargı, peşin hüküm, peşin fikir.
Ön yargı, genel ve özel kullanımlarında bir taraf tutma biçimidir. Bir ideolojik fikri veya bakış açısını koşulsuz desteklemek anlamında kullanılır. Ön yargı, halk arasında genellikle bir kişinin kararlarının ağırlıklı bir şekilde tek taraflı olarak ortaya çıkmasında kullanılmaktadır. Gene halk arasında ön yargı, bir kişinin kararlarının nesnel olmayıp öznel olduğunu ifade etmek için kullanılmaktadır.
Önyargının iki temel öğesi vardır:
Bir kişi ya da gruba karşı olumsuz bir fikir sahibi olmak
İnsanları tanımadan onları bir grubun üyesi olarak değerlendirmek ve kalıp yargılara sahip olmak
Önyargının sebepleri:
Karşımızdaki kişiyi yeterince tanımamak, farklılıklara saygılı olmamak, empati kurmamak,
Önyargının çeşitleri:
Cinsiyet, ırk, din, millet ya da sosyo-ekonomik durumdan kaynaklanan önyargı
Önyargının sonuçları:
Arkadaşlık ilişkilerinde bozulma, toplumda ayrışma, toplumsal çatışma
Önyargıların Temel Özelikleri
- İnsanları sınıflandırır. Zenci, Çinli gibi…
- Basmakalıp yargılar oluşturur. Zencilerin kirli oldukları gibi…
- İnsanlar arasında sosyal uzaklık yaratır. Komşu olmak istememe, aynı ortamda bulunmak istememe gibi…
- İnsanlarda aşağılık duygusu oluşturur.
- İnsanlar arasında düşmanlık duyguları yaratır.
Önyargılar ve Kalıp Yargıların Toplumsal Etkileri
Önyargılar ve kalıp yargılar toplumsal açıdan olumsuz etkiler bırakırlar. Bu da toplumsal yaşamda ayrışmalara neden olur. Önyargıların ve kalıp yargıların güçlü olduğu yerde insanlar birbirinden uzaklaşır. Bu durum, insanlar arasında nefret ve düşmanlık duygularının oluşmasına ve sonuçta çatışmalara yol açarak, toplumsal dayanışma ve bütünleşmeye zarar verir. Farklı inanç, mezhep ve kültürlere karşı olumsuz kalıp yargılar oluşmasına sebep olabilir.
Ön yargının, ayrımcılığın ve çatışmanın azalmasını istiyorsak toplumsal temas artırılmalıdır. İnsanlar arasındaki iletişim ve duygusal bağ güçlendirilmelidir. Empati ve karşılıklı saygı anlayışı geliştirilmelidir. Ön yargıların azalması; toplumsal uyumun, birlik ve beraberliğin kuvvetlenmesini sağlayacaktır.
Ön Yargıyı Kırmak İçin Ne Yapılmalıdır?
Daha sağlıklı ilişkilerin kurulabilmesi, iletişimsiz sorununun ortadan kaldırılabilmesi için öncelikle önyargıyı kırmak gereklidir. Bu gibi durumlarda bireyin ön yargı zararlarının farkında olması ve bu doğrultuda kalıplaşmış düşüncelerinden kurtulması gerekmektedir. Bunun yanı sıra farkındalığı artırmak, geçmişteki pişmanlıkları hatırlamak, çevreye dikkat etmek, insanları iyi tanımak, olaylar ve durumlar hakkında araştırma yapıp bilgi sahibi olmak, önyargının kırılması sağlıklı iletişim kurulması için yapılması gerekenler arasında yer almaktadır. Üstelik bu yöntemler sayesinde önyargı zararlarından kurtulabilmek de mümkündür.
Bir Psikologdan Destek Alabilirsiniz!
İnsan psikolojisi ile yakından ilişkili olan önyargı, mutlaka üstesinden gelinmesi gereken durumlardan biridir. Bazen bu durumun üstesinden gelebilmek için de profesyonel destek alınması, bir psikolog ya da terapiste başvurulması gerekmektedir.
Bu gibi durumlarda uzmanlar danışanları için bazı psikoterapi yöntemleri uygulamaktadır. Özellikle de maruz bırakma ve bilişsel davranışçı terapi gibi yöntemler oldukça etkili olurken, önyargılı insanlar bu yöntemler sayesinde sorunun üstesinden kolaylıkla gelebilmektedir.
Comments
Post a Comment